Alternatieve woonvormen gewikt en gewogen

Redenen om naar nieuwe manieren van wonen te zoeken zijn er meer dan genoeg. En intussen zijn er ook al heel wat alternatieven. Hoe gaat een en ander in zijn werk? En wat zijn de voor- en nadelen?

Cohousing is een van de bekendste alternatieve woonvormen, die intussen ook al behoorlijk ingeburgerd is. Een groep mensen leeft samen in één gebouw of in een groep van gebouwen. Ieder heeft er zijn eigen woonruimte met keuken, badkamer, slaapkamer(s), living en soms ook een tuintje of terras, maar er is ook veel gemeenschappelijk. Een wasruimte bijvoorbeeld, maar ook een grote keuken met eetzaal en eventueel ontspanningsruimte, gastenkamers, een grote tuin, deelauto(’s) …

Solidariteit

Het grote voordeel, wat meteen ook een nadeel kan zijn, is dat je veel samen doet. Uiteraard is dat goed tegen vereenzaming, en ook steken verschillende mensen elkaar snel een handje toe: ouderen die even op de kindjes letten als de ouders snel een boodschap moeten doen, bijvoorbeeld, of jongere bewoners die de oudere helpen met zaken die voor hen niet meer zo evident zijn. Dingen samen doen kan ook een flinke besparing en ecologisch surplus opleveren: niet iedereen hoeft apart zijn eigen wasmachine, speeltuigen, auto enzovoorts te kopen.

Privacy

Daar staat tegenover dat je met wel heel veel mensen overeen moet komen, dat er heel goede afspraken gemaakt moeten worden, en dat dat vaak behoorlijk wat gepalaver en soms zelfs ruzie met zich meebrengt. Bovendien kan privacy voor sommigen ook wel een issue zijn: lang niet iedereen is erop gesteld om regelmatig samen met de andere bewoners te koken of te eten, bijvoorbeeld. Niet weinigen willen na de dagtaak immers liever de deur achter zich dichttrekken en zich geborgen weten in hun eigen cocon.

Cowonen, huisdelen, zorgwonen …

Voor die laatste mensen is cowonen misschien beter geschikt (al is de terminologie een beetje flou, en wordt het weleens door elkaar gebruikt), waarbij je geen leefruimtes zoals een keuken of eetplek deelt maar bijvoorbeeld wel een tuin. Wie daarentegen minder gehecht is aan privacy, kan ook kiezen voor huisdelen, waar vaak enkel je slaapkamer privé is en al de rest gedeeld. Speciale vormen van samenwonen zijn ook kangoeroewonen of zorgwonen, waarbij oudere of hulpbehoevende personen in een kleinere wooneenheid leven in of nabij een bestaande woning.

Meerwaarde

Veel mensen denken dat wonen in een cohousingproject goedkoper is, omdat je zoveel deelt en de persoonlijke ruimtes dikwijls kleiner zijn. In de praktijk is er doorgaans weinig verschil met de reguliere woonmarkt, omdat een cohousing ook een grote meerwaarde biedt (grote tuin, grote multifunctionele ruimte …) en de woonruimtes energetisch vaak tiptop in orde zijn. Woonformules die er wel specifiek op gericht zijn om de prijs te drukken, zijn wooncoöperaties en zeker de community land trusts.

Coöperatie

In een wooncoöperatie ben je niet de eigenaar van de woning waarin je leeft, maar wel mede-eigenaar van het gebouw (of de gebouwen) waarin die woning zich bevindt. Om een woning in dat gebouw te huren, moet je dus aandelen hebben in de coöperatie die het gebouw beheert (en zo de bewoners ontzorgt). Hoe meer aandelen je hebt, hoe lager je huurprijs. Het is een systeem waarbij de huurprijs onder controle blijft, omdat de aandeelhouders (die baat hebben bij een hoge huurprijs) tegelijk ook de bewoners zijn (die geen baat hebben bij een hoge huurprijs).

Huren bij jezelf

Vandaar dat coöperatief wonen ook weleens ‘huren bij jezelf’ wordt genoemd, en beschouwd kan worden als een tussenvorm tussen huren en kopen, die zowel de voordelen van beide vormen probeert te optimaliseren als de nadelen uit te vlakken.

Een andere manier om de voordelen van twee systemen te combineren, is een community land trust of CLT, waarbij je wel eigenaar bent van de woning waarin je leeft, maar niet van de grond waarop het staat. Een concept dat minder vreemd is dan op het eerste gezicht lijkt.

Sociaal woonbeleid

Het kan bijvoorbeeld voor een gemeente een manier zijn om de woningprijzen op het grondgebied onder controle te houden: de lokale overheid stelt tegen een matige huurprijs gronden ter beschikking aan een CLT, zodat de mensen niet de grond hoeven te kopen, maar enkel het huis (en voor de grond een kleine huur betalen). Om woningspeculatie op deze gemeentegronden tegen te gaan, mogen de eigenaars bij de verkoop van hun woning ook maar een beperkte winst maken. Een mooie manier om woningeigendom te combineren met een sociaal woonbeleid.