Hoe werkt een warmtepomp, en waarop moet je letten?
Een warmtepomp is een alternatief voor een verwarmingsketel op fossiele brandstof. Maar is een warmtepomp voor elke woning de beste oplossing? In dit artikel vertellen we je wat je moet weten over warmtepompen.
Stookolie en gas zullen op termijn niet meer gebruikt worden voor verwarming. Bij nieuwbouw en grondige renovaties mag nu al geen stookolieketel meer geplaatst worden. Nieuwe grote projecten zoals verkavelingen en appartementsgebouwen worden niet meer standaard op het aardgasnetwerk aangesloten, en vanaf 2026 zou dat voor elke nieuwe woning gelden. Je moet dus op zoek naar een ander verwarmingssysteem.
In heel veel gevallen ligt het alternatief voor stookolie en gas voor de hand , zegt energiespecialist Paul De Vylder van ENGIE. De oplossing is een warmtepomp. Vandaag beschikt tien procent van de woningen in Europa al over een warmtepomp.
Wat is een warmtepomp?
Een warmtepomp haalt warmte uit de buitenwereld (uit de grond, het water of de lucht) en gebruikt die warmte om je woning te verwarmen. Een warmtepomp werkt op elektriciteit. Maar dat gebeurt zeer efficiënt. “Om je een idee te geven: een klassieke elektrische verwarming zal 1 kWh elektriciteit omzetten in ongeveer 1 kWh warmte. Bij een warmtepomp krijg je gemakkelijk 4 tot 5 kWh warmte per kWh elektriciteit. Het rendement ligt dus vier tot vijf keer hoger.”
Hoe werkt het?
Er bestaan verschillende soorten warmtepompen. Een water/waterwarmtepomp en een water/grondwarmtepomp halen warmte uit het grondwater of de grond. Er moeten leidingen in de grond geboord of gelegd worden, wat de kostprijs opdrijft. Een lucht/waterwarmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht.
Bij de eerste drie soorten wordt je woning verwarmd door de circulatie van warm water. Dat is niet het geval bij het vierde type. Een lucht/luchtwarmtepomp is te vergelijken met een airco: een buitenunit haalt warmte uit de buitenlucht en een binnenunit verspreidt warme lucht in de woning.
Werkt het ook als het vriest?
Een lucht/water- en lucht/luchtwarmtepomp halen warmte uit de buitenlucht. Je zou denken dat dat niet lukt als het buiten koud is. Maar dat gaat wel, zegt Paul. “Warmtepompen zorgen ervoor dat het water in de leidingen steeds kouder is dan de buitentemperatuur, zodat er nog steeds warmte uit de buitenlucht gehaald kan worden. Het verbruik ligt dan wel hoger.” In de Scandinavische landen, waar de winters veel kouder zijn dan bij ons, zijn warmtepompen ingeburgerd.
Is een warmtepomp voor elke woning geschikt?
Een warmtepomp werkt het beste in heel goed geïsoleerde woningen en lage-energiewoningen, zegt Paul. “Een warmtepomp werkt op lagere temperatuur dan een klassieke verwarmingsketel. Als je woning slecht geïsoleerd is, zal de warmte langs dak, muren of ramen verdwijnen en zal ze veel harder moeten werken om je woning te verwarmen.”
Er bestaan warmtepompen die op hogere temperatuur werken, maar die zijn dan weer minder efficiënt. Voor je er een plaatst, zorg je dus eerst voor goede isolatie.
Werkt een warmtepomp alleen met vloerverwarming?
Een warmtepomp verwarmt het water voor de verwarming tot 30 à 32 graden Celsius. Dat is de ideale temperatuur voor vloerverwarming. Vloerverwarming en een warmtepomp zijn dan ook een perfecte combinatie. Maar als in jouw woning vloerverwarming niet of niet overal mogelijk is, bestaat er een alternatief: een ventilato-convector. “Ik heb die zelf thuis,” zegt Paul. “Het ziet eruit als een radiator, maar het geeft de warmte veel efficiënter af. Als je je hand ervoor houdt voel je geen warmte, zoals bij een radiator, maar het werkt wel degelijk.” In bepaalde gevallen kan een warmtepomp ook met klassieke radiatoren gecombineerd worden.
Hoe kies ik de juiste?
Het is belangrijk dat de warmtepomp het juiste vermogen biedt dat nodig is voor jouw woning. Dat berekenen is specialistenwerk, zegt Paul. “Welke ruimtes wil je verwarmen, en tot welke temperatuur? Wil je in je badkamer ook muurverwarming, zodat de ruimte sneller opwarmt? Een verwarmingsspecialist kan dat haarfijn narekenen. Het is iets ingewikkelder dan een pomp plaatsen en wat buizen trekken.”
Nog een tip van Paul: “Vergeet geen rekening te houden met toekomstplannen. Wil je op termijn een zolder ombouwen tot kinderkamer, neem dat dan nu al mee in de berekeningen. Anders riskeer je dat de warmtepomp niet krachtig genoeg is voor de hogere warmtevraag na die verbouwing.”
Heb je zonnepanelen nodig?
Aardgas is (op dit moment toch) nog altijd goedkoper dan elektriciteit om dezelfde hoeveelheid warmte te produceren. Daarom is het interessant om het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp te compenseren door ook zonnepanelen te plaatsen, zegt Paul. De groene elektriciteit die je zelf opwekt, moet je dan niet meer betalen.
Zonnepanelen werken het efficiëntst in de herfst en in de lente, weet Paul. “In die maanden is de combinatie van een warmtepomp en zonnepanelen de geknipte oplossing. Maar houd er rekening mee dat je in de wintermaanden meer verwarmen, terwijl je zonnepanelen dan minder produceren omdat de zon minder lang schijnt.”
Levert een warmtepomp ook sanitair warm water?
Op de lucht/luchtwarmtepomp na kunnen warmtepompen ook je sanitair warm water opwarmen. Je moet dan wel een buffervat plaatsen om warm water op te slaan. Ze kan namelijk geen grote hoeveelheid water in een korte tijd opwarmen.
Als je kiest voor een lucht/lucht type, kun je een warmtepompboiler laten plaatsen. Die gebruikt geen klassieke elektrische weerstand, maar een kleine lucht/waterwarmtepomp om het water op te warmen. Een warmtepompboiler is 3 tot 5 keer zuiniger dan een klassieke elektrische boiler.